Nekada su kućnim ljubimcima bile dodjeljivane praktične uloge, poput psa čuvara ili lovca na miševe. Danas se naš odnos prema njima značajno promijenio: kućni ljubimci sve češće preuzimaju uloge koje su tradicionalno pripadale ljudima. Kao punopravni članovi porodice, postali su objekti brige, zaštite i ljubavi.
Za ljubitelje životinja, kućni ljubimac ima posebno značenje koje prevazilazi samu brigu o životinji. Istraživanja sve više potvrđuju uvriježeno mišljenje da kućni ljubimci pozitivno djeluju na ljudske emocije i opće zdravstveno stanje. Uzmimo kao primjer mačke, koje su mnogo više od nezavisnih i elegantnih bića koja ponekad djeluju kao da žive u vlastitom svijetu. Osim što unose radost i spokoj u naš svakodnevni život, mačke mogu imati i izuzetno pozitivan uticaj na fizičko i mentalno zdravlje ljudi.
Nakon napornog i stresnog dana, mnogi vlasnici opisuju osjećaj dubokog olakšanja dok gledaju svoju macu kako prede, mirno spava ili ih tiho prati po kući. Taj instinktivni osjećaj utjehe ima i naučno uporište – brojna istraživanja potvrđuju da prisustvo mačke zaista donosi mjerljive dobrobiti našem organizmu. Ali, mačke nisu samo emocionalna podrška. Život s mačkom može biti saveznik dugoročnom zdravlju.
Predenje koje opušta i (možda) liječi
Mačje predenje često se opisuje kao jedno od najugodnijih i najumirujućih zvukova u prirodi. Naučnici poput Elizabeth von Muggenthaler, specijalistice za bioakustiku, istaknuli su kako mačke instinktivno predu i tokom ozljeda – ne samo kako bi umirile sebe, već možda i kako bi potaknule vlastito zacjeljivanje. Mogu li te iste vibracije pozitivno uticati i na ljude?
Studije objavljene u časopisu The Journal of the Acoustical Society of America ukazuju na to da vibracije koje nastaju pri mačjem predenju – obično između 20 i 150 herca – mogu imati konkretne terapeutske učinke. Kod mačaka, te frekvencije mogu podstaći rast i regeneraciju kostiju, povećati njihovu gustoću i ubrzati oporavak nakon povreda, što bi moglo objasniti njihovu izuzetnu tjelesnu otpornost uprkos često rizičnom ponašanju.
Ali, efekti predenja nisu ograničeni samo na mačke. Zabilježeni su pozitivni uticaji i na ljude: vibracije mogu pomoći u smanjenju stresa i snižavanju krvnog pritiska, djelovati umirujuće poput meditacije ili tehnika disanja te ublažiti bol. Neka istraživanja sugeriraju da ove frekvencije mogu pozitivno uticati na regeneraciju mekih tkiva, a potencijalno i ublažiti simptome hroničnih stanja kao što je artritis.
Hormoni sreće u mačjem društvu
Interakcija s mačkom – čak i jednostavno maženje – podstiče lučenje hormona sreće: serotonina, dopamina i oksitocina. Oksitocin, poznat i kao “hormon povezivanja”, smanjuje stres, snižava krvni pritisak, usporava otkucaje srca i stvara osjećaj sigurnosti. Paralelno, opada nivo kortizola, hormona povezanog s hroničnim stresom i anksioznošću.
U jednoj studiji provedenoj na Washington State University, utvrđeno je da studenti koji su deset minuta dnevno mazili mačke i pse doživljavaju značajno smanjenje stresa, što je potvrđeno laboratorijskim mjerenjem nivoa kortizola.
Čak i virtualni susreti s mačkama mogu imati pozitivan efekat. Gledanje videozapisa mačaka na internetu često smanjuje negativne emocije poput tuge, ljutnje ili napetosti, i povećava osjećaje radosti, nade i zadovoljstva.
Emocionalna podrška
Prema australijskoj studiji koju su proveli naučnici s Instituta za istraživanje mentalnog zdravlja, vlasnici mačaka izjavili su da se osjećaju emocionalno stabilnije, sretnije i manje anksiozno od osoba koje nemaju kućne ljubimce. Izvještaji govore i o kvalitetnijem snu, boljoj koncentraciji i većoj sposobnosti nošenja sa životnim izazovima.
Također, istraživanje provedeno na Univerzitetu u Edinburghu na više od 2200 školske djece pokazalo je da djeca koja imaju blisku vezu s mačkom imaju bolju emocionalnu stabilnost i viši kvalitet života – bili su manje tužni, manje usamljeni i pažljiviji za vrijeme nastave.
Mačke pružaju tihu podršku, bez osuđivanja i pritiska. Kako su to primijetili naučnici Karin Stammbach i Dennis Turner sa Univerziteta u Zürichu, odnos između čovjeka i mačke je dvosmjeran – i ljudi emocionalno zavise od svojih ljubimaca, jednako kao što su ljubimci vezani za ljude.
Postoji čak i naučna skala koja mjeri količinu emocionalne podrške koju dobijamo od mačke, zavisno od toga koliko često joj se obraćamo u trenucima stresa. Mačke predstavljaju tihu, stalnu prisutnost, koja nas podsjeća na jednostavne, smirujuće trenutke – one koji brišu svakodnevne brige. Kao što je jednom rekla novinarka Jane Pauley: “Ne možete gledati mačku kako spava i osjećati se napeto.”
Srce voli mace
Naučna literatura sve češće spominje povezanost između posjedovanja mačke i boljeg zdravlja srca. Dugoročna studija objavljena u stručnom časopisu Journal of Vascular and Interventional Neurology, koja je uključivala više od 4.400 odraslih osoba i pratila ih kroz 13 godina, pokazala je da osobe koje su imale mačku imaju za 30% manji rizik od smrti zbog srčanog udara. Prema riječima dr. Adnana Qureshija, vodećeg istraživača studije, glavni razlog ove povezanosti leži u sposobnosti mačaka da smanjuju stres i krvni pritisak – dva ključna faktora rizika za kardiovaskularne bolesti.
Zanimljivo je i da su pozitivni efekti zabilježeni čak i kod ljudi koji vrijeme istraživanja više nisu imali mačku, što ukazuje na dugotrajan efekat koji takva emocionalna povezanost može imati na zdravlje.
Mačke, imunitet i alergije
Dok se često naglašava da mačke mogu izazvati alergije, rana izloženost mačjoj dlaci može zapravo imati suprotan efekat. Istraživanja pokazuju da djeca koja odrastaju s kućnim ljubimcima rjeđe razvijaju alergije i astmu. Izloženost različitim alergenima u ranoj dobi pomaže u “treningu” imunološkog sistema, čineći ga otpornijim kasnije u životu.
Kvalitet sna: umiruju, ali ponekad i ometaju
Iako mnogi ljudi uživaju u spavanju s mačkom u krevetu, švedska studija pokazala je da vlasnici mačaka nešto češće ne dostižu preporučenih sedam sati sna. Razlog? Mačke su noćne životinje, i njihova aktivnost tokom noći može poremetiti ljudski san. Ipak, mnogi vlasnici smatraju da im prisutnost mačke u krevetu pruža emocionalnu utjehu i osjećaj sigurnosti, pa se osjećaju smirenije čak i ako je san nešto kraći.
Mačke i društveni odnosi
Mačke nisu samo terapeuti – one su i emocionalni mostovi koji povezuju ljude. Naučnice Rose Perrine i Hannah Osbourne s Univerziteta Istočni Kentucky ističu da pozitivne emocije koje ljudi osjećaju prema svojim ljubimcima mogu preći na međuljudske odnose, podstičući veće povjerenje, empatiju i društvenu povezanost.
Briga za mačku razvija osjećaj odgovornosti i topline, pa vlasnici mačaka često pokazuju veću socijalnu osjetljivost. Kućni ljubimci djeluju kao emocionalni mostovi koji potiču društvenu interakciju i jačaju osjećaj pripadnosti. Djeca koja imaju dobre odnose s prijateljima često su snažnije emocionalno vezana i za svoje mačke – što sugerira da se društvene vještine razvijaju i kroz zajedničko igranje i interakciju s ljubimcima.
Kako ističe istraživač Ferran Marsa-Sambola, kućni ljubimci mogu djelovati kao “društveni katalizatori” – prijateljski, vjerni i dosljedni, oni pomažu ljudima da razviju samopouzdanje i osjećaj voljenosti. U svijetu koji je često nepredvidiv, njihova prisutnost pruža stabilnost i emocionalnu podršku koja se prenosi i na naše odnose s drugim ljudima.
Zanimljivo je i da su studije pokazale kako mačke mogu prepoznati emocije svojih vlasnika, razlikujući izraze sreće od ljutnje na osnovu vizuelnih i slušnih signala. To ih čini ne samo vjernim saputnikom već i osjetljivim posmatračem našeg emocionalnog stanja.
