STRAH OD POSLJEDICA VAKCINE JEDNA OD GLAVNIH PREPREKA VEĆOJ VAKCINISANOSTI BH POPULACIJE PROTIV COVID-19

Kompanija Valicon, kontinuirano od mjeseca marta 2020. godine, na sedmičnoj/dvosedmičnoj osnovi prati uticaj pandemije COVID-19 na građanke i građane Bosne i Hercegovine. Istraživanja su provedena putem Valicon online panela JaZnam.ba na reprezentativnim uzorcima za BiH (n=500 po valu) online populacije. 

Da li otići i primiti vakcinu protiv COVID-19 je pitanje koje je možda i najviše okupiralo pažnju građana BiH zadnjih mjeseci. Naročito je to slučaj, sada, kada su vakcine dostupne širom BiH i kada je u mnogim dijelovima države moguće bez ranije najave ili poziva otići i primiti vakcinu. Ipak, kako i pokazuju javno dostupni podaci o procentu vakcinisanih osoba u FBiH/RS, jasno je da procenat vakcinisanih osoba nije na nivou regije ili Evrope te da još mnogi oklijevaju ili su čvrsto uvjereni u svoju odluku da se ne vakcinišu protiv COVID-19. Stoga, kompanija Valicon, u sklopu svog kontinuiranog praćenja uticaja pandemije COVID-19 na bh populaciju, je ovaj put ispitala glavne razloge za nevakcinisanje protiv COVID-19, te šta bi eventualno moglo potaknuti bh stanovništvo, koje do sada nije primilo vakcinu, da to učini. Dodatno, ispitao se i nivo podrške prema uvođenju VPT/3G pravila u BiH te obaveznom vakcinisanju.

Strah od nuspojava kao glavni razlog nevakcinisanja

Dok za određen procenat stanovništa namjera primanja vakcine protiv COVID-19 nije bila upitna, ipak značajan je procenat bh populacije koji još uvijek ili oklijeva ili je čvrsto odlučan da ne primi vakcinu protiv COVID-19. To je uglavnom mlađa populacija, dobi 18-24 godine te populacija srednjih godina, 25-44. Pa tako, istraživanje pokazuje da gotovo polovina ili 46% od onih koji nemaju namjeru da se vakcinišu kao glavni razlog za takvu odluku navodi jak strah od posljedica vakcine, odnosno strah od eventualnih nus pojava koje vakcina može izazvati. Dodatno, značajan procenat (29%) navodi nepovjerenje u vakcinu protiv COVID-19, te generalno u vakcinisanje kao razlog nevakcinisanja i buduće namjere. U nešto manjem procentu, nevakcinisani pojedinci smatraju da vlastito vakcinisanje neće suzbiti pandemiju, da je prirodan imunitet nakon prebolovane korone dovoljan u borbi protiv COVID-19, te da koronavirus ne postoji.

Na pitanje šta bi pojedince, koji još uvijek nisu primili vakcinu protiv COVID-19 i nemaju namjeru, moglo potaknuti da se ipak odluče za vakcinaciju, ovaj segment populacije nema jasno izražen stav. Pa tako, petina ili 20% navodi da bi ih veća dostupnost informacija o sigurnosti vakcina mogla potaknuti da se vakcinišu dok bi se 17% odlučilo da primi vakcinu jedino u slučaju kada bi bili primorani da to urade. Oko 15% navodi da bi eventualna proizvodnja neke nove vakcine koja bi bila bazirana na drugačijoj tehnologiji mogla igrati ključnu ulogu u promjeni odluke, dok bi 13% potencijalno uvođenje resktriktivnih mjera za nevakcinisane primoralo na vakcinisanje. Zanimljivo je da za tek 2% pojedinaca koji se još uvijek nisu vakcinisali i nemaju namjeru presudnu ulogu za promjenu odluke bi bio povećan broj zaraženih i smrtnih slučajeva od COVID-19.

Dobiveni rezultati jasno pokazuju da je u velikoj mjeri prisutan strah od posljedica vakcine protiv COVID-19 unutar populacije koja se još uvijek nije vakcinisala i nema namjeru to uraditi u budućnosti, što može ukazivati na manjak dostupnih, relevantnih informacija o sigurnosti vakcina. U prilog tome je i rezultat da bi petinu onih koji nemaju namjeru da se vakcinišu veća dostupnost informacija o sigurnosti vakcina potakla na vakcinisanje. Stoga, može se pretpostaviti da je građanima BiH potrebno više komunicirati informacije koje se najprije tiču sigurnosti vakcina, a koje bi prenosili relevantni stručnjaci.

Vakcinisani za uvođenje obaveznog vakcinisanja, nevakcinisani protiv

Prema rezultatima istraživanja, trećina ili 30% je za uvođenje obaveznog vakcinisanja protiv COVID-19 za sve punoljetne osobe u BiH. To su u najvećoj mjeri osobe starije od 45 godina, koje žive u FBiH i koje su se ranije već vakcinisale protiv COVID-19. S druge strane, polovina ili 51% ne bi podržalo jednu takvu odluku (značajno više mladi i oni koji se do sada nisu vakcinisali i nemaju namjeru da to urade).

S druge strane, većina ili 60% (uglavnom oni koji se do sada nisu vakcinisali i nemaju namjeru) ne podržava vakcinisanje djece i osoba mlađih od 18 godina protiv COVID-19. Četvrtina ili 24% je neodlučnih dok je 16% za to da se djeca i tinejdžeri trebaju vakcinisati protiv COVID-19. Zanimljivo je da je među neodlučnim spram ove odluke i značajan procenat vakcinisanih protiv COVID-19.

VPT (Vakcinisan/a, Prebolova/la i Testiran/na) pravilo ne nailazi na podršku bh građana

Kako je prethodnih sedmica bilo govora u Federaciji BiH i Republici Srpskoj o uvođenju pravila da osoba, kako bi se slobodno kretala, mora imati dokaz o vakcinaciji ili prebolovanom COVID-19 ili negativan test kompanija Valicon je htjela ispitati nivo podrške bh stanovništva spram uvođenja jedne ovakve odluke. Rezultati pokazuju da polovina ili 52% populacije ne podržava uvođenje jednog ovakvog pravila (31% je strogo protiv uvođenja) dok 19% donekle podržava, a svega je 10% populacije koja čvrsto smatra da jedno ovako pravilo treba da bude na snazi u BiH kao što je u većini evropskih zemalja. Kao i kod uvođenja obaveznog vakcinisanja, te vakcinisanja djece i maloljetnih osoba, vakcinisani i stariji od 45 godina podržavaju uvođenje VPT pravila, a mlađa populacija i oni koji su nevakcinisani i nemaju namjeru primanja vakcine se protive istom.     

Kompanija Valicon će nastaviti i dalje pratiti stavove i mišljenja bh. populacije po pitanju pandemije COVID-19 u BiH. 

Navođenje izvora

Pri navođenju izvora molimo navedite (preporučeni oblik navođenja izvora):

»Izvor: Istraživanje javnog mnijenja, online reprezentativna anketa na uzorku n=509, 18-65, u periodu 03.-07.septembar, 2021., Valicon.«

Metodološki podaci

Istraživanje je provedeno u okviru Valicon online panela jaZnam.ba. Rezultati su reprezentativni za internet populaciju od 18 do 65 godina, prema dobi, spolu, starosti, obrazovanju i regiji s obzirom na tip naselja.

Vrijeme anketiranja:

03.09. – 07.09.2021.